Z Doliny Pięciu Stawów przez Krzyżne (2112m) do Doliny Gąsienicowej

Żołty szlak prowadzący przez Przełęcz Krzyżne stanowi jedną z trzech przepraw z Doliny Pięciu Stawów do Doliny Gąsienicowej. W odróżnieniu od dróg przez Zawrat i Kozią Przełęcz, na trasie przez Krzyżne nie występują łańcuchy ani inne sztuczne ułatwienia. Niewielkie trudności techniczne występuje jedynie w górnej części podejścia od strony Doliny Pięciu Stawów. Zejście do Doliny Pańszczycy wymaga zachowania ostrożności z uwagi na duże zniszczenie szlaku tuż poniżej przełęczy.

Przełęcz Krzyżne stanowi krańcowy punkt Orlej Perci. Fragment Orlej Perci pomiędzy Krzyżnem a Skrajnym Granatem można pokonywać w obydwu kierunkach. Nie obowiązuje tutaj ruch jednokierunkowy, jak ma to miejsce na odcinku Zawrat - Kozia Przełęcz. Znaczne trudności techniczne występujące na Orlej Perci i ich duże nagromadzenie powodują, że mniej doświadczeni turyści po osiągnięciu przełęczy powinni wybrać zejście do Doliny Pańszczycy lub powrót do Doliny Pięciu Stawów.

Udając się na Krzyżne należy wyruszyć ze Schroniska Pięciostawiańskiego za znakami niebieskimi prowadzącymi na Zawrat. Kamienna ścieżka biegnie początkowo wzdłuż brzegu Przedniego Stawu (7,72 ha), a następnie zostawia po lewej Mały Staw (0,18 ha).

Po około 10 minutach szlak dociera nad brzeg Wielkiego Stawu (34,35 ha), w miejscu gdzie wypływa potok Roztoka.[1] Przy stawie rozstaj z zielonym szlakiem prowadzącym przez Dolinę Roztoki, który odbija w kierunku Wielkiej Siklawy. Niebieski szlak prowadzi przez mostek na Roztoce i wspinając się na wał morenowy doprowadza do rozwidlenia z żółtym szlakiem na Przełęcz Krzyżne.

Początkowo ścieżka na Krzyżne wznosi się zboczami Koziego Wierchu, by następnie przejść w długi, lekko opadający trawers ponad Doliną Roztoki.

W środkowej części trawers prowadzi progiem Buczynowej Dolinki. Cały trawers jest niezwykle atrakcyjny widokowo. Ze szlaku rozpościera się wspaniała panorama na Tatry Bielskie z wapiennymi piramidami Hawrania i Płaczliwej Skały. W dole szumi Wielka Siklawa oraz widać turystów podchodzących z Roztoki do Doliny Pięciu Stawów. Po przeciwnej stronie Doliny Roztoki opada pionowa ściana Świstowej Czuby. Przecinając próg Buczynowej Dolinki efektownie prezentują się urwiska Czarnych Ścian, Granatów, Orlich Turniczek i Orlej Baszty.

Po przekroczeniu Szerokiego Żlebu Buczynowego rozpoczyna się mozolne podejście na przełęcz.

Szlak zwraca się ku północy i wspina się zakosami po trawiastym zboczu, stanowiącym zachodnie ograniczenie Żlebu pod Krzyżnem. W górnej części ścieżka przybliża się do koryta żlebu, gdzie prowadzi przez kilka skalnych uskoków.

Przed osiągnięciem przełęczy szlak odbija w lewo i wyprowadza na przełęcz trawersując południowe zbocza Kopy nad Krzyżnem.

Na Przełęczy Krzyżne zbiegają się trzy granie: wschodnia grań Świnicy, Koszysta oraz Wołoszyn. Zwornik znajduje tuż powyżej przełęczy. Na wschód od przełęczy wznosi się Kopa nad Krzyżnem. Pierwszym szczytem w grani Wołoszyna jest Mały Wołoszyn, zaś w grani Koszystej jest to Waksmundzki Wierch.

Z Przełęczy Krzyżne w kierunku Buczynowych Turni i Skrajnego Granata wytyczona jest Orla Perć - najtrudniejszy szlak tatrzański. Z przełęczy otwiera się wspaniała panorama Tatr Wysokich z Gerlachem, Krywaniem, Rysami, ścianą Hrubego Wierchu oraz położonym kilkaset metrów niżej Wielkim Stawem. Niezwykle interesująco wygląda zestawienie kolorytu i bogactwa krajobrazowego Doliny Pięciu Stawów oraz Doliny Roztoki, z ponurym i surowym otoczeniem Doliny Pańszcycy.

Zejście do Doliny Pańszczycy, dość mocno zniszczone w górnej części, prowadzi zakosami, które szybko sprowadzają na zasłane rumowiskami skalnymi dno doliny.

Dolina urzeka niezwykłą ciszą, spokojem i mrocznym klimatem, z rzadka zakłócanym odgłosem spadających kamieni. Ponad szlakiem wznoszą się przepaściste ściany Buczynowych Turni, z wielkim żlebem opadającym spod Buczynowej Przełęcz. Na grani, w okolicach Buczynowych Czub, można wypatrzeć turystów pokonujących Orlą Perć. Szczególnie groźny i wysokogórski charakter ma południowa część doliny skryta za grzbietem opadającym ku wzniesieniu Wielkiej Kopki.

Po obejściu Wielkiej Kopki szlak przewija się na prawą stronę doliny. Przy dobrej pogodzie ze szlaku można obserwować oddalony o kilkadziesiąt kilometrów masyw Babiej Góry. Zataczając łuk ścieżka doprowadza wkrótce do Czerwonego Stawu Pańszczyckiego (1654m).

W okresach suszy staw dość często dzieli się na mniejsze zbiorniki. Jeżeli skończyło nam się picie to mamy okazję, by uzupełnić zapasy wody. Niedaleko za stawem dochodzimy do rozwidlenia szlaków. Żółty szlak wiedzie dalej do Murowańca (ok. 50 minut), natomiast w kierunku północnym odbija czarny szlak łącznikowy do zielonego szlaku Murowaniec - Rówień Waksmundzka.

Za rozwidleniem szlaków nad Czerwonym Stawem Pańszczyckim żółty szlak opuszcza Dolinę Pańszczycy wznosząc się na grzbiet opadający spod Żółtej Turni, zwany Zadnim Upłazem. Po przewinięciu się przez grzbiet ścieżka nieznacznie obniża się ku Pańszczyckiemu Żlebowi. Pańszczyckim Żlebem spływa Żółty Potok, który w miejscu przecięcia przez szlak tworzy kilka malowniczych kaskad.

Z Pańszczyckiego Żlebu ścieżka wydostaje się przez tzw. Dubrawiska na stronę Doliny Gąsienicowej. Ze szlaku ładne widoki na Kościelec, Mały Kościelec, otoczenie Hali Gąsienicowej oraz Kasprowy Wierch. Kamienny chodnik przecina Las Gąsienicowy obniżając się do połączenia z zielonym szlakiem z Równi Waksmundzkiej. Szlaki przekraczają Czarny Potok i wspinając się leśnym zboczem doprowadzają do drogi z Doliny Suchej, skąd pozostaje kilkadziesiąt metrów marszu do Schroniska Murowaniec.

Zejście żółtym szlakiem z Przełęczy Krzyżne na Halę Gąsienicową zajmuje około 2 godzin.

1999

Bibliografia
[1] Nyka Józef, Tatry. Przewodnk turystyczny Tatry Polskie i Słowackie, wydanie II, Trawers, Warszawa 1994.